Σάββατο 28 Φεβρουαρίου 2015

3+1 σημεία-κλειδιά του αποτυχημένου πειράματος

Η αξιολόγηση, το περιεχόμενο των σπουδών, η χρηματοδότηση και η ψηφιακή μετάβαση, είναι οι μεγάλες πληγές των σχολείων που στόχευαν στην αριστεία, αλλά κατέληξαν καρικατούρα του πειραματισμού στην εκπαίδευση
της Άννας Ανδριτσάκη
Υπηρετήθηκε πράγματι ο στόχος της αριστείας στα Πειραματικά Πρότυπα Σχολεία; Εφαρμόστηκαν, αξιολογήθηκαν και απέδωσαν καρπούς καινοτόμα προγράμματα; Ηταν διαφανές, αξιοκρατικό και δημοκρατικό το εργασιακό και κατ’ επέκταση διδακτικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο λειτουργίας; Προχώρησε μπροστά αυτό το τμήμα της δημόσιας εκπαίδευσης ή εν τέλει μεταλλάχθηκε σε καρικατούρα του πειραματισμού και της πρότυπης-υποδειγματικής εκπαίδευσης, σ’ ένα κλειστό δίκτυο που δεν κατάφερε να γίνει ούτε καν γκέτο ελίτ δημόσιας εκπαίδευσης; Εκτός κι αν ελίτ αποτελούν δημόσια σχολεία χωρίς υποδομή, χωρίς εξεζητημένα προγράμματα, χωρίς υποστήριξη επιστημονική, αλλά με αρκετούς άριστους μαθητές και πολλούς απογευματινούς ομίλους.

Οι ανακοινώσεις του υπουργού Παιδείας για τον διαχωρισμό, από φέτος, των Πειραματικών από τα Πρότυπα -μαζί και των συστημάτων εισαγωγής σ’ αυτά (κλήρωση-δυνατότητα επιλογής, αντιστοίχως)- μπορεί να ξεκαθάρισαν θέσεις και προθέσεις πολιτικής, αλλά δεν σταμάτησαν -αντιθέτως- ανατροφοδότησαν τη συζήτηση για τον θεσμό, την αξία, τον ρόλο και την εξέλιξή του.
Οι όλο και περισσότερες φωνές διαμαρτυρίας, οι καταγγελίες εκπαιδευτικών ή σωματείων για πολλά από τα πεδία λειτουργίας των σχολείων αυτών (συμπεριλαμβανόμενης της αναβίωσης της πολεμικής από το 2011 για την ίδρυση των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων-ΠΠΣ) και, τέλος, η ανοιχτή αμφισβήτηση για τα έργα, τις ημέρες και τα αποτελέσματα στα ΠΠΣ έφεραν στο προσκήνιο έναν πολύ ζωτικό διάλογο που αναμφισβήτητα θα συμβάλει σε μια ουσιαστική αναδιαμόρφωση του θεσμού.
Μαρτυρίες-υπομνήματα
Προς το παρόν, είναι σκληρή η πραγματικότητα που αναδεικνύεται από τις μαρτυρίες και τα κρυφά και φανερά υπομνήματα σε όργανα και στον υπουργό. «Εχουμε δύο ταχυτήτων εκπαιδευτικούς» έλεγε στην «Εφ.Συν.» πρόσφατα ένας καθηγητής σε ΠΠΣ (σ.σ. το όνομά του στη διάθεση της εφημερίδας). «Αυτοί που συνεχίζουν αφοσιωμένοι και οι πονηροί ή τα ψώνια που κερδίζουν εντυπώσεις και μόρια με κάθε λογής “δράση”».
«Τα πειραματικά σχολεία προϋπήρχαν του ν.2966/11 και επιτελούσαν έργο, με βάση το οποίο αξιολογήθηκαν ώστε να γίνουν πρότυπα, γεγονός το οποίο αποσιωπάται εντέχνως, προβάλλοντας την άποψη ότι το αξιόλογο εκπαιδευτικό έργο επιτεύχθηκε μόνο με την ίδρυση των Προτύπων Πειραματικών», επισημαίνουν σε υπόμνημά τους προς την «Εφ.Συν.» εκπαιδευτικοί ενός γνωστού ΠΠΣ, ζητώντας, ωστόσο, να μην αναφερθεί το σχολείο κυρίως εξαιτίας της εργασιακής ανασφάλειας που δημιουργεί η επί θητεία θέση τους (σ.σ. που σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του υπουργείου θα μετατραπεί σύντομα σε οργανική). Είναι προφανές ότι το κλειστό κύκλωμα διοίκησης από την πρώην Διοικούσα Επιτροπή Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων (ΔΕΠΠΣ) («κράτος εν κράτει» τη χαρακτηρίζουν οι γνωρίζοντες), που διαφέντευε χωρίς κανέναν εξωτερικό έλεγχο και αξιολόγηση, πιέζοντας παράλληλα για εντυπωσιακή ποσοτικοποίηση των δράσεων στα ΠΠΣ, πιστοποιείται όχι μόνον από την κριτική της κοινότητας, αλλά και από τον φόβο των εκπαιδευτικών να μιλήσουν ανοιχτά.
Χθες η ΟΛΜΕ πραγματοποίησε ευρεία σύσκεψη με καθηγητές από ΠΠΣ και εκπροσώπους των ΕΛΜΕ που καλύπτουν τέτοια σχολεία. Η πολύωρη συζήτηση (διήρκεσε 5 ώρες) αποδεικνύεται αποκαλυπτική. Μεταξύ των βασικών επισημάνσεων για τους πραγματικούς όρους λειτουργίας των ΠΠΣ μετά τον νόμο Διαμαντοπούλου του 2011, όπως μας τις μεταφέρει η αντιπρόεδρος της ΟΛΜΕ, Ελένη Ζωγραφάκη, είναι:
1. Η εφαρμογή του ν. 3966/11 ήταν ένα σοκ για τους εκπαιδευτικούς. Ηταν ασφυκτικές οι πιέσεις από τη ΔΕΠΠΣ να παρουσιάζουν μια υπερπληθώρα δράσεων, μια υπερπαραγωγή που οδήγησε σε έναν σκληρό ανταγωνισμό μεταξύ των εκπαιδευτικών και σ’ ένα έργο που περιλάμβανε όχι μόνο ανώφελες αλλά και αλληλοσυγκρουόμενες δράσεις. Ωστόσο, κρίθηκαν απαραίτητες για τα πολυπόθητα χαρτάκια της αξιολόγησης. Η κατάσταση αυτή, δε, μαζί με την εργασιακή ανασφάλεια δημιούργησαν ένα πολύ σκληρό πλαίσιο για τους εκπαιδευτικούς.
2. Τίποτα πραγματικά πειραματικό δεν έγινε αυτά τα δυο χρόνια. Δεν υπήρξαν καινούρια αναλυτικά προγράμματα, ούτε καινούρια βιβλία. Δεν εφαρμόστηκαν οι βασικές θεσμικές προβλέψεις στη λογική της «διάχυσης», για να μπορέσει να πιστοποιηθεί τουλάχιστον ο πειραματικός χαρακτήρας.
3. Οι εξετάσεις έγιναν πρώτη φορά πέρυσι και δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Ωστόσο, αρκετοί καθηγητές υποστήριξαν πως δεν πρόκειται για θεαματικά αποτελέσματα αριστείας. Το βασικό χαρακτηριστικό είναι η ομοιογένεια στις επιδόσεις, που δείχνει την ύπαρξη και διατήρηση ενός επιπέδου, αλλά όχι του κέντρου αριστείας.
Σκληρές γραμμές
Καθώς ανοίγεται μεγάλο πεδίο αναθεώρησης του θεσμού, σκόπιμο είναι να αναδειχθούν οι σκληρές γραμμές της πραγματικής εικόνας. Ορισμένες από αυτές:
■ Για την αξιολόγηση
Η αξιολόγηση αφορούσε την επιλογή και μόνον του προσωπικού, ενώ οι πολλές ταχύτητες προκάλεσαν πλήθος διαμαρτυριών. Πέρασε η (εκ νόμου) διετία και δεν αξιολογήθηκε ούτε το έργο, ούτε το προσωπικό, ούτε οι διευθυντές. Οι προσπάθειες να επιβληθεί η πατέντα της ετεροπαρατήρησης συνάντησε τόσες αντιδράσεις που έμεινε στη μέση. Ετσι, όπως ήδη έχουμε επισημάνει σε προηγούμενα ρεπορτάζ, η στοχοθεσία του σχολείου και οι βεβαιώσεις των δράσεων αποτέλεσαν τα βασικά κλειδιά.
Σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση των σχολείων, πραγματοποιήθηκε χωρίς να ερωτηθεί, να συμμετάσχει ή να αναλάβει την ευθύνη κανένας φορέας. Τα έκανε όλα η ΔΕΠΠΣ. Με τον ίδιο τρόπο διαμορφώθηκαν και τα κριτήρια. Επιλέχθηκαν τότε 15 Νηπιαγωγεία-Δημοτικά, 15 Γυμνάσια και 15 Λύκεια. Πότε έγιναν 60, ουδέποτε έγινε σαφές. Λεπτομέρεια: Το σχολείο του μαχητικού αντιπροέδρου της ΔΕΠΠΣ, Γ. Αντωνίου, πρώτευσε τότε. Κι ο ίδιος ήταν επικεφαλής της αξιολόγησης! Είχε επισημανθεί και δημόσια από συναδέλφους του, αλλά χωρίς αντίκρισμα.
■ Για το περιεχόμενο σπουδών
Σύμφωνα με τον νόμο, δυνατότητα αναμόρφωσης των ωρολόγιων προγραμμάτων έχει μόνον το Επιστημονικό Εποπτικό Συμβούλιο και μόνο σε ό,τι αφορά τους ομίλους ή κάποιο ερευνητικό πρόγραμμα. Το 2013 η ΔΕΠΠΣ επέβαλε το δικό της πρόγραμμα, το οποίο εφαρμοζόταν σε ορισμένα από τα πάλαι ποτέ «πιλοτικά» (βλ. «Νέο Σχολείο»), στα οποία εφευρέθηκαν οι πρώτες «υπεραριθμίες» εκπαιδευτικών. Το πιλοτικό ολοκληρώθηκε, στα ΠΠΣ όμως συνεχίστηκε. Μοναδικό σχολείο που είχε αντιδράσει ήταν το Βαρβάκειο.
 Για τη χρηματοδότηση
Αξιολόγηση και εξετάσεις έγιναν με προγράμματα ΕΣΠΑ. Δεν υπήρξε απολογισμός δημόσιος, αναλυτικός για το κόστος, τις πληρωμές και άλλες δαπάνες. Καθηγητές υποστηρίζουν ότι δεν πληρώθηκαν όλοι για τη διενέργεια των εξετάσεων, ενώ άλλοι δηλώνουν ότι τα λειτουργικά έξοδα (φωτοτυπίες, εξοπλισμός κ.ά.) δεν καλύφθηκαν ποτέ. Ηδη ορισμένα σχολεία έλεγαν σε στελέχη του υπουργείου πως θέλουν να συνεχίσουν το σύστημα των εξετάσεων αλλά χρειάζονται και χρήματα.
 Για την ψηφιακή υποδομή
Η ΔΕΠΠΣ, απορρίπτοντας την πλατφόρμα του υπουργείου Παιδείας (myschool), δημιούργησε δική της για την «προβολή του εκπαιδευτικού έργου». Διαχειριστές της, κυρίως αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί, ενώ στο πληροφοριακό υλικό περιλαμβάνονταν όλα τα προσωπικά δεδομένα εκπαιδευτικών και μαθητών. Δεν πρόκειται παρά για παραδοτέα ΕΣΠΑ ύψους 250.000 ευρώ, υποστηρίζουν γνωρίζοντες. Οπως και να έχει, δεν ελέγχθηκε, δεν λειτούργησε υπό κεντρικό έλεγχο παρά υπό τις εντολές μιας Διοικούσας.
Σημειωτέον, πρόεδρος και αντιπρόεδρος αυτής της Διοικούσας, δηλαδή, οι κύριοι Καλκάνης και Αντωνίου, είναι και μέλη του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), το οποίο ενέκρινε για προσωρινή χρήση το βιβλιο Φυσικής Α΄Γυμνασίου συγγραφικής ομάδας που περιλαμβάνει τον κ. Καλκάνη και την πρόεδρο της ΕΛΜΕ Προτύπων, που παρεμπιπτόντως δεν είναι αναγνωρισμένη από την ΟΛΜΕ και αντιπροσωπεύει μόνο δυο ΠΠΣ. Τι θα έκανε ο Καίσαρας...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου